De Heere spreekt tot mensen door Zijn Woord. Daarbij spreekt Hij hen aan in hun eigen taal. Zo ging het op de Pinksterdag. Daarom is het belangrijk dat we beschikken over een Bijbelvertaling die aansluit bij ons taalgebruik.

Actualiteit
In de Statenvertaling staan woorden die verouderd zijn. De verleden tijd van ‘vluchten’ is tegenwoordig ‘vluchtten’ en niet ‘vloden’. Het oude woord ‘slecht’ heeft intussen een andere betekenis. Vroeger bedoelde men daarmee ‘eenvoudig’. Het is nodig dat dit wordt vervangen. Dit zijn twee voorbeelden van een actuele zorg: hoe begrijpen ouderen en jongeren goed wat in de Bijbel staat?
Het is belangrijk dat de Bijbel in begrijpelijke taal is geschreven. Nog belangrijker is dat goed wordt weergegeven wat God in de oorspronkelijke taal tot ons zegt. Anders is de taal begrijpelijker, maar weten we alsnog niet goed wat de Heere wil zeggen.
Daarnaast: God komt wel tot ons, maar wij zijn van onszelf blind voor Zijn Woord. We hebben nodig dat de Heilige Geest ons hart levend maakt, onze ogen opent. Want anders zouden we de boodschap misschien wel begrijpen, maar verstaan we die toch niet met het hart. De Heere vraagt van ons opmerkzaamheid, net als van Samuël: Spreek, HEERE, want Uw knecht hoort. Dan mag de Heere het zeggen. Ook als Hij iets te zeggen heeft wat moeilijk voor ons is.

Een eerste kennismaking
In dit artikel wil ik iets schrijven naar aanleiding van het verschijnen van de HSV-Jongerenbijbel. Ik hoop dat je met me mee wilt denken. In de Herziene Statenvertaling is gangbaar Nederlands gebruikt. In de jongereneditie die nu voor me ligt, worden veel Bijbelse zaken op aansprekende wijze gebracht in de leefwereld van jongeren. Elk Bijbelboek wordt ingeleid met een overzicht van hoofdlijn en achtergronden, en is voorzien van illustraties, landkaartjes en tijdbalken. Ook zijn kadertjes toegevoegd waarin een persoonlijke spits wordt verwoord, regelmatig met een verwijzing naar de Heidelbergse Catechismus. Achterin vinden we de complete catechismus, in de vertaling die in 2009 door de Protestantse Kerk in Nederland is uitgegeven. Een keuze die voor belangrijke vragen stelt. Verder is een overzicht opgenomen waarin Bijbelse sleutelwoorden worden uitgelegd. Dit gebeurt steeds aan de hand van een voorbeeld. Daarbij worden Bijbelteksten weergegeven waarop de uitleg is gebaseerd. Aan deze Bijbeluitgave is veel werk besteed.

Een nieuwe vertaling
Kunt u deze Bijbeleditie aanbevelen? Je merkt aan mij dat ik begrijpelijkheid belangrijk vind. Toch pak ik mijn Statenbijbel en schuif die naar voren. Je zult zeggen: waarom? Na lezen in de HSV ben ik met vragen blijven zitten.
De HSV heeft niet alleen begrijpelijke taal toegepast, maar heeft ook op veel plaatsen de goede vertaling van de Statenvertaling veranderd. Vaak gaat de HSV een eigen weg, ook los van de Engelse King James Version en de eigen vertaling van Calvijn. Zo passen de kanttekeningen niet meer bij de HSV, wat de aparte plaats van deze vertaling onderstreept.
Hiervan zijn door anderen al meerdere voorbeelden gegeven. Ik beperk me nu tot twee kleine voorbeelden. Maakte God nu met Abraham en Noach een verbond? (Gen. 6: 18 en 17: 7). In de Statenvertaling staat hier dat de Heere een verbond oprichtte. En de Kananese
vrouw: knielde zij voor de Heere Jezus neer? (Matth. 15: 25). In de Statenvertaling staat dat ze Hem aanbad.
Wat maakt dit uit? Laten we niet op ons gevoel afgaan. Het gaat hier over verschillende woorden met een specifieke betekenis. De Statenvertaling gebruikt hier begrijpelijke taal. De verandering in de HSV is niet nodig. De Statenvertaling is hier correct en geeft feitelijke informatie vanuit de grondtaal die je niet mag missen. De verandering in de HSV is daarmee ongewenst.

Gevolgen
Dit heeft gevolgen. Ds. J.J. van Eckeveld zegt in een preek over Genesis 17: “Met nadruk stelde de Heere hier dat Hij het verbond met Abraham en zijn zaad oprichtte. Het initiatief ging weer van God uit. Zo duidelijk zien we hier weer het eenzijdige van Gods werk.” (Geloof en beproeving, blz. 147) Ds. A. Vergunst zegt in een preek over de Kananese vrouw: “De Heere aanbidden. Wat is dat een genade. Aanbidden! Dat is een ander woord dan bidden. Bidden is vragen, begeren, smeken, bedelen; (…) Maar aanbidden wil zeggen: verheerlijken. God aanbidden, dat is zeggen dat God recht is in al Zijn weg en werk. God aanbidden, dat is goed van de Heere spreken, ook wanneer de Heere met ons in tegenheid handelt.”
Zoals je merkt ontlenen deze dominees aan de letterlijke weergave van de grondtekst belangrijke Bijbelse gedachten, die je alleen kunt volgen als je de Statenvertaling gebruikt. In 2007 heeft onze Generale Synode er al op gewezen dat de HSV zal zorgen voor een grotere afstand tot de prediking, de kanttekeningen en de belijdenisgeschriften. We willen graag een Bijbelvertaling die zo goed mogelijk aansluit bij het gangbare taalgebruik. Maar naar mijn overtuiging moet dit niet zoals in de HSV is gebeurd.

Jongerenbijbel
Ik blader door de Jongereneditie. Het valt me op dat verscheidene toelichtingen goed en verantwoord geschreven zijn. Zo wordt de Bijbel inderdaad dichterbij gebracht.
Bij de inleidingen op Genesis en Romeinen valt me echter op dat er geen sleutelteksten zijn opgenomen uit het gedeelte Genesis 1: 2 tot Genesis 3: 14. Bij de inleiding op de Romeinenbrief wordt geen tekst aangehaald uit Romeinen 2 tot 3 vers 27. Ik vraag me af: zijn teksten over de zondeval en de doorwerking daarvan dan geen sleutelteksten? Kun je zonder deze teksten de Bijbel begrijpen? Kun je dan God leren kennen, jezelf en de Heere Jezus?

Wedergeboorte
We gaan naar Johannes 3. In de ontmoeting met Nicodemus haalt de Heere Jezus een streep door zijn ‘doe het zelf geloof’, lees ik in de kadertekst. Hij moet – net als wij – op Christus zien en alles van Hem verwachten. Maar het gaat hier om de wedergeboorte. Dat is toch een wonder van God? Hoe gaat dit dan? Wat jammer dat op dit wonder niet wordt ingegaan. Dit is juist wat de Heere Jezus wilde duidelijk maken. Zonder wedergeboorte is alle geloof ‘doe het zelf geloof’.
Bij de Sleutelwoorden wordt het begrip Wedergeboorte ook behandeld. Het is “het werk van de Heilige Geest”, staat daar terecht. Verderop staat: “Wanneer wij het Evangelie lezen en bidden om de Heilige Geest, dan mogen wij erop vertrouwen dat God een nieuw leven geeft.” Laten we het eens vergelijken met de omschrijving van de Dordtse Leerregels over de wedergeboorte (3-4: 11,12). De Heere “dringt in tot de binnenste delen des mensen met de krachtige werking van dezelfde wederbarende Geest”. Het is een “opwekking van de doden” die “God zonder ons in ons werkt”. En zo “wordt terecht gezegd dat de mens door de genade
die hij heeft ontvangen, gelooft en zich bekeert”. Deze Bijbelse gedachten vinden we hier helaas niet terug.

Leerregels en Catechismus
Ik blader naar het begrip Verzoening. Daar staat dat de Heere Jezus Zijn bloed heeft gegeven voor onze zonden. Wie zijn die ‘ons’? In de Dordtse Leerregels staat dat er in Jezus’ bloed genoeg kracht is voor de zaligheid van heel de wereld (DL 2: 3). Maar dat Hij Zijn bloed gegeven heeft voor de uitverkorenen (DL 2: 8). Helaas wordt ook hier niet naar de Dordtse Leerregels verwezen. Ze zijn ook niet in deze speciale Bijbel opgenomen. Hier moet duidelijk worden gemaakt dat de Heere Jezus niet alleen gestorven is voor de zonde, maar ook opgewekt is om de verzoening toe te passen aan Zijn kinderen.
Bij Romeinen 5: 1 is een kadertekst gewijd aan vraag en antwoord 61 van de Catechismus. “God belooft mij Zijn heil. Ik kan die belofte afwijzen door ongeloof. (…) Met de liefde van Christus is het zo: léés wat er staat, gelóóf wat er staat en je hébt wat er staat.” Zo staat het nergens in de Catechismus; vergelijk het maar. Je zou bijna denken dat de zaligheid voor iedereen op dezelfde manier is bestemd, en dat het nu afhangt van jouw geloof. Als je het zo zegt, ben je in strijd met de Bijbel. Leg Johannes 6: 37 ernaast: “Al wat Mij de Vader geeft, zal tot Mij komen; en die tot Mij komt, zal Ik geenszins uitwerpen.” Merk je het verschil? De zaligheid begint vanuit God. In geen enkel opzicht geeft de mens de doorslag. Dat doet alleen Gods genade. Ik vind het gevaarlijk dat deze Bijbelse grondtonen hier niet dóórklinken.

Een alternatief
Het hele HSV-project bevat veel aantrekkelijks als het gaat over begrijpelijkheid. Helaas moeten we zeggen dat de betrouwbaarheid in het overdragen van de Bijbelse boodschap niet is toegenomen. Met de begrijpelijke taal is de inhoud niet ongewijzigd gebleven. In de HSV-Jongerenbijbel worden wezenlijke zaken gemist.
De Gereformeerde Bijbelstichting werkt aan het vervangen van moeilijke woorden en zinnen in de Statenvertaling. De tijd dringt. Onlangs berichtte De Banier dat zij een uitlegbijbel op basis van de Statenvertaling wil uitgeven. We zien uit naar deze uitgaven.
Dit artikel is niet geschreven tégen iemand. Het gaat me juist om jou. Van harte wil ik je oproepen om te blijven bij de waarheid zoals deze vanuit het geheel van de Heilige Schrift ons is toevertrouwd, en waar de gereformeerde belijdenis een betrouwbare samenvatting van geeft. Dan is de Statenvertaling nog altijd verreweg de beste weergave van Gods Woord. Je begrijpt dat ik je vraag om de Statenvertaling (en de kanttekeningen) te blijven gebruiken.

ds. G.W.S. Mulder